اگر خون قرمز است، چرا رگ ها آبی به نظر می رسند؟

اختصاصی تابناک باتو ــ بنا بر مطالعات علمی، خون غنی از اکسیژن قرمز است، در حالی که خون فاقد اکسیژن آبی است. اما آیا این توصیف درست است؟

در یک کلام، خیر!

خون همیشه قرمز است. هر مولکول هموگلوبین (پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون که حامل اکسیژن است) حاوی چهار اتم آهن است که نور قرمز را منعکس می‌کنند. از این رو، خون به رنگ قرمز دیده می‌شود. با این حال، رنگ قرمز بسته به سطح اکسیژن خون تغییر می‌کند. هنگامی که هموگلوبین اکسیژن را در ریه‌ها دریافت می‌کند، خون به رنگ قرمز گیلاسی روشن در می‌آید. این خون به داخل شریان‌ها رفته و از این طریق به بافت‌های بدن منتقل می‌شود.

به گفته دکتر کلبر فرترین، استادیار هماتولوژی در دانشکده پزشکی واشنگتن در سیاتل، پس از اینکه سلول‌های خونی اکسیژن را به بافت‌های سراسر بدن منتقل کردند، به رنگ قرمز بسیار تیره‌تر دیده می‌شوند.

بنابراین، خون دارای تغییرات مختلفی از رنگ قرمز است، اما هیچ وقت خون به رنگ آبی تیره دیده نمی‌شود. احتمالاً در حین آزمایش خون، شاهد این بوده اید که سوزن سرنگ به داخل رگ آبی یا سبز رنگی وارد می‌شود، اما خونی که به داخل سرنگ و در نهایت ویال وارد می‌شود، خون تیره و به رنگ شرابی است.

فرترین در گفتگو با Live Science گفت: «خون آبی یا سبز رنگ در بدن انسان، تقریباً شبیه یک توهم است. با این حال، این مسئله به این دلیل است که ورید، زیر یک لایه کوچکی از پوست قرار دارد. رنگ‌هایی که ما می‌بینیم بر اساس طول موجی هستند که شبکیه چشم ما درک می‌کند. در واقع لایه‌های مختلف پوست سبب این تفاوت جزئی رنگ می‌شوند. در زیر پوست تیره، رگ‌ها اغلب سبز رنگ به نظر می‌رسند. این در حالی است که در زیر پوست روشن‌تر، به رنگ آبی یا ارغوانی دیده می‌شوند. طول موج‌های سبز و آبی کوتاه‌تر از طول موج‌های قرمز هستند. نور قرمز در نفوذ به بافت انسان بهتر از نور آبی عمل می‌کند. در حالی که طول موج‌های قرمز توسط پوست ما جذب می‌شود، سبز و آبی منعکس شده و به چشم ما می‌رسند.»

سایر رگ‌های خونی، مانند مویرگ‌های ریز نزدیک‌تر به سطح، تحت تأثیر این پدیده قرار نمی‌گیرند. فرترین گفت: «نوک انگشتان صورتی به نظر می‌رسند، زیرا مویرگ‌ها بسیار نزدیک‌تر از سایر رگ‌ها به سطح قرار دارند». فرترین بیان داشت: «این مسئله شبیه به مراحل اولیه یک کبودی است که در آن زمان خون در خارج از رگ جریان دارد. اگر آسیب نزدیک به سطح باشد، کبودی قرمز یا ارغوانی به نظر می‌رسد، اما اگر عمیق‌تر باشد، آبی مایل به ارغوانی دیده می‌شود. پس رنگ خود خون خود تغییر نمی‌کند.»

با این حال، باید خاطرنشان کرد که رنگ خون موجوداتی همچون خرچنگ ها، اختاپوس‌ها و عنکبوت‌ها به رنگ آبی است. به گفته انجمن شیمی آمریکا این موجودات به جای آهن در خون خود مس دارند که به همین دلیل خون‌ها به رنگ آبی است.