«تابناک با تو» - عصب کشی دندان یا درمان ریشه (Root Canal Therapy) یک درمان دندانپزشکی است که شامل برداشتن قسمت نرم دندان یا پالپ می‌شود. درد شدید دندان معمولا به علت دندان پوسیده‌ای است که پوسیدگی آن به عصب دندان بسیار نزدیک شده است که شاید اگر این دندان به موقع ترمیم و پوسیدگی‌ها برداشته می‌شد، هم در هزینه و زمان صرفه‌جویی می‌شد و هم درد کمتری را متحمل می‌شدید.
محفظه داخل دندان که حاوی رگ‌های خونی و عصب است پالپ نام دارد. در صورتی که پالپ دندان به هر دلیلی آسیب ببیند و دچار التهاب و عفونت شود، تنها راه درمان و نجات دندان تخلیه محفظه پالپ است که طی آن تمامی محفظه پالپ از نوک مجرای ریشه تا بالا باید تخلیه، پاک سازی، ضدعفونی و سپس پر شود.
مراحل عصب کشی دندان
دندانپزشک دندانی را که دردناک است معاینه کرده و از اشعه ایکس برای تأیید تشخیص خود استفاده می‌کند. در صورت تشخیص نیاز به عصب کشی، پزشک این کار را برایتان انجام خواهد داد.
این پروسه شامل چند مرحله اساسی است که در ادامه، به ترتیب با هر کدام از آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.
مرحله اول: بی حسی
در اولین مرحله از عصب کشی، دندانپزشک برای اینکه شما در حین کار دردی را احساس نکنید، مقدار کمی داروی بی حس کننده روی لثه و در نزدیکی دندان آسیب دیده تزریق می‌کند. پس از این کار، لثه‌ها به‌طور موضعی بی‌حس می‌شوند. اگر عفونت و پوسیدگی دندان‌ها زیاد باشد، ممکن است به زمان بیشتری برای بی حس شدن دندان‌ها نیاز داشته باشید.
لازم به ذکر است که دندانپزشک هنگام معاینه اولیه، در صورت وجود عفونت، داروی آنتی بیوتیک تجویز می‌کند و عصب کشی دندان را ۱۰ تا ۱۵ روز بعد شروع می‌کند.
مرحله دوم: برداشتن پالپ دندان
وقتی دندان بی حس می‌شود، متخصص یا دندانپزشک عمومی در قسمت بالای دندان یا همان عاج دندان، شکاف کوچکی ایجاد می‌کند تا پالپ دندان را ببیند.
هنگامی که پالپ آلوده یا آسیب دیده در معرض دید قرار گرفت، متخصص با استفاده از ابزار‌های ویژه‌ای به نام فایل دندانپزشکی (files)، آن را به دقت برمی‌دارد تا به کانال عصبی دندان برسد، بعد از آن عصب دندان را با دقت زیاد خارج می‌کند.
مرحله سوم: تمیز کردن و تزریق آنتی بیوتیک‌ها
مرحله سوم عصب کشی دندان، به این صورت است که پس از برداشتن مغز و پالپ دندان، دندانپزشک کانال باز شده را با یک آنتی بیوتیک موضعی پوشش می‌دهد تا عفونت ایجاد شده را سرکوب کند و مانع از تشدید و عود مجدد آن شود.
پس از تمیز و ضد عفونی شدن کانال ها، متخصص دندان را با خمیر سیلر و ماده‌ای لاستیک‌مانند به نام گوتاپرکا پر می‌کند. دندانپزشک همچنین ممکن است آنتی بیوتیک‌های خوراکی را برای مدیریت و اطمینان از سرکوب عفونت برای شما تجویز کند.
مرحله چهارم: پر کردن
در مرحله آخر عصب کشی دندان، دندانپزشک با پر کردن شکاف کوچکی که در ابتدا در قسمت بالای دندان ایجاد کرده بود به صورت موقت آن را مهر و موم می‌کند تا کانال از آسیب ناشی از بزاق در امان بماند.
بعد از گذشت مدتی از عصب کشی، از آنجایی که دندان دیگر مثل قبل مقاوم و محکم نیست، لازم است که برای حفظ آن از روکش دندان استفاده کنید.
چه زمان به عصب کشی دندان نیاز داریم؟
همانطور که پیش‌تر گفتیم، عصب کشی هنگامی انجام می‌شود که قسمت داخلی یک دندان که به آن پالپ گفته می‌شود آسیب ببیند و یا دچار التهاب و عفونت شود. حتی اگر پالپ یا مغز دندان از بین رفته باشد و یا در اصطلاح مرده باشد، بخش بالایی دندان یا همان تاج می‌تواند کماکان دست نخورده باقی بماند. از بین بردن پالپ دندان آسیب دیده یا آلوده، بهترین روش برای حفظ ساختار دندان‌ها است.
علل عمده نیاز به اعصاب کشی دندان، شامل موارد زیر است:
پوسیدگی عمیق به دلیل عدم رسیدگی و درمان سوراخ‌ها و حفره‌های دندان
انجام چندین پروسه درمانی دندانپزشکی روی یک دندان
ترک‌خوردگی دندان
وارد شدن آسیب و شکستن دندان در اثر تصادف و هر حادثه دیگری
نشت پرکردگی قدیمی، که باعث به وجود آمدن پوسیدگی در زیر مواد شده است.
علائم عفونت در پالپ دندان چیست؟
شایع‌ترین علائم عفونت پالپ دندان که نشان می‌دهد به عصب کشی نیاز دارید، عبارتند از:
*احساس درد متوسط تا شدید دندان هنگام جویدن غذا
*تورم و احساس گرما در لثه‌ها
*لقی دندان
*احساس درد هنگام نوشیدن مواد خیلی سرد یا خیلی گرم
آیا عصب کشی دندان درد دارد؟
در طول انجام عمل عصب کشی شما بیدار خواهید بود، اما دارو‌های بی‌حس کننده باکیفیت، باعث می‌شوند هیچ گونه دردی احساس نکنید، بنابراین نیازی به نگرانی نیست.
تنها دردی که ممکن است احساس کنید، مربوط به تزریق بی حس کننده است، که دردی جزئی است و احساس سوزش کمی به همراه دارد که سریعا از بین خواهد رفت و به آستانه درد افراد بستگی دارد.
مراقبت‌های پس از عصب کشی
بعد از تمام شدن مراحل عصب کشی دندان، ممکن است با از بین رفتن اثر داروی بی حسی، در ناحیه دندان و لثه احساس درد داشته باشید و حتی لثه هایتان متورم شود. بیشتر دندانپزشکان این علائم را با دارو‌های بدون نسخه ضددرد مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن درمان خواهند کرد.
به طور کلی بعد از تمام شدن عصب کشی دندان، لازم است که موارد زیر را رعایت کنید:
اگر درد دندان و لثه شدید شد یا بیش از چند روز ادامه داشت، حتما با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
از جویدن مواد غذایی و خوراکی‌ها با دندان آسیب دیده که به تازگی آن را عصب کشی کرده‌اید خودداری کنید.
حتما دندان هایتان را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
از خمیر دندان حاوی فلوراید برای شستشوی دندان‌ها استفاده کنید.
پروسه عصب کشی چندان دشوار نیست و برایتان محدودیت ایجاد نمی‌کند. یک روز پس از عصب کشی می‌توانید به زندگی و روال روزانه خود بازگردید.
آیا درد بعد از عصب کشی طبیعی است؟
اگر از درمان کانال ریشه استفاده شود، به طور طبیعی کمی درد و ناراحتی هنگام بهبود حس می‌شود. معمولا، این امر بسیار جزئی خواهد بود. اما اگر پس از مصرف مسکن درد همچنان شدیدتر شد، به احتمال زیاد عفونت کانال ریشه به طور کامل حذف نشده است.
این مشکل معمولا در صورتی رخ می‌دهد که دندان ترک خورده یا آسیب دیده باشد و در حین درمان به آن توجه نشده باشد، یا احتمالا یک کانال ریشه پنهان وجود دارد که در طول درمان به آن رسیدگی نشده است. در این صورت سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا مجددا دندان را بررسی کند. در اکثر موارد، این کار درد شما را برطرف کرده و دندانتان را سالم نگه می‌دارد.
علت درد دندان بعد از عصب کشی
اکثر مردم در طول روز‌های اول بعد از عصب کشی، حساسیت به لمس را در اطراف دندان خود تجربه می‌کنند. درد و ناراحتی به دلایل زیر می‌تواند طبیعی باشد:
بافت‌های اطراف لثه متورم یا ملتهب می‌شوند.
ممکن است وسیله دندانپزشکی که برای پاکسازی ریشه استفاده شده است سهوا به بافت حساس اطراف دندان آسیب زده باشد.
اگر مواد پرکننده موقت کمی بالاتر از دندان‌های اطراف باشد، می‌تواند باعث گزش دهان در آن نقطه شده و دندان را زخم کند.
ازجمله موارد دیگری که می‌توانند باعث پدید آمدن درد بعد از عصب کشی دندان شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
التهاب
عصب کشی معمولا به دلیل عفونت پالپ دندان انجام می‌شود. این عفونت در نهایت می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان شود. دندانپزشک شما پالپ آلوده را برداشته و علت درد و التهاب را از بین می‌برد. اما اگر عفونت به لثه یا بافت اطراف آن سرایت کرده باشد، هنوز زمان لازم است تا تورم اطراف دندان فروکش کند. این روش درمانی ممکن است باعث التهاب شود. مطمئن شوید که دستورالعمل‌های دندانپزشک خود را در مورد مصرف دارو‌های ضد التهاب پس از عمل دنبال می‌کنید. در این صورت درد باید در عرض چند روز کاهش یابد.
پر کردن بیش از حد و بزرگ
وقتی پالپ آلوده از دندان شما خارج می‌شود، دندانپزشک آن را با یک ماده لاستیکی مانند پر می‌کند. اگر بیش از حد پر شود، هر وقت گاز می‌گیرید باعث درد می‌شود. خوشبختانه این یک مشکل ساده و قابل رفع است. دندانپزشک فقط باید میزان پر کردگی دندان را تنظیم کند.
آسیب به بافت اطراف
این احتمال وجود دارد که با این روش بافت اطراف دندان نیز آسیب ببیند. این موضوع می‌تواند به روش‌های مختلفی رخ دهد. وسیله‌ای که برای تمیز کردن دندان استفاده می‌شود، می‌تواند به بافت زیر لغزیده و وارد شود. همچنین باکتری‌ها نیز می‌توانند به بافت اطراف دندان سرایت کنند. در تمام این موارد شما فقط به زمان نیاز دارید تا بافت اطراف دندان بهبود پیدا کند و سپس درد از بین برود.
چگونه درد پس از عصب کشی دندان را از بین ببریم؟
طبیعی است که بعد از درمان ریشه مقداری تورم و حساسیت را تجربه کنید، اما با مراقبت بیشتر می‌توانید به دندان خود کمک کنید تا به سرعت بهبود یابد. در ادامه چند نکته آورده شده است که به شما کمک می‌کند.
از کیسه یخ استفاده کنید
کیسه یخ یک راه عالی برای کاهش تورم است. برای تسریع در بهبودی و تسکین ناراحتی، آن را بر روی گونه و فک در کنار دندان عصب کشی شده نگه دارید.
از ورزش پرهیز کنید
اگر به سرعت بعد از عصب کشی ورزش کنید، ممکن است درد افزایش بیدا کرده و روند بهبودی نیز کند شود. طبق توصیه دندانپزشکان، حداقل به مدت چند روز از ورزش اجتناب کنید.
سیگار نکشید
اگر سیگار می‌کشید، تا چند روز بعد از درمان از این کار خودداری کنید. مواد شیمیایی ناشی از سیگار که استنشاق می‌کنید می‌توانند در بهبودی شما اختلال ایجاد کرده و سرعت آن را کاهش دهند. اگر فکر می‌کنید با مشکل روبه‌رو هستید، نیکوتین را امتحان کنید تا کار را آسان‌تر کنید.
استراحت کافی داشته باشید
مانند هر عمل جراحی دیگری بسیار مهم است که دستورالعمل‌های مراقبتی بعد از عصب کشی را رعایت کنید. این کار باعث می‌شود به طور شگفت انگیزی بهبودی‌تان به سرعت حاصل شود! اگر می‌توانید، سعی کنید چند روز کار نکنید تا دوره درمان بگذرد و همچنین کمی آهسته‌تر از همیشه رفتار کنید.
سعی کنید به مقدار کافی بخوابید و دارو‌های خود را مصرف کنید. بدن شما باید بهبود یابد، بنابراین به او کمک کنید.
هنگام غذا خوردن احتیاط کنید
بعد از درمان ریشه، باید مراقب زمان غذا خوردن و نحوه جویدن و اینکه چه چیزی می‌خورید باشید. تا زمان از بین رفتن بی‌حسی چیزی نخورید. اگر خیلی زود غذا بخورید، ممکن است با گاز گرفتن گونه یا زبان خود باعث آسیب دیدگی بیشتری بشوید.
تا زمان ترمیم کامل دندان، با دندان تحت درمان خود چیزی نجوید. برخی از متخصصین ابتدا از مواد پر کننده موقت استفاده می‌کنند و چند روز بعد تاج دائمی را می‌گذارند.
طی چند روز اول غذای نرم بخورید. هنگام خوردن غذا‌های ترد مراقب باشید. اگر به طور اتفاقی با دندانی که هنوز مواد پرکننده موقت دارد بجوید، ممکن است باعث خرد شدن یا شکسته شدن مواد داخل دندان شود.
نگذارید درد بدون بررسی بماند
در بیشتر مواقع بعد از درمان ریشه احساس درد خواهید کرد، اما گاهی اوقات برخی از افراد در بافت اطراف دندان که دارای عصب ریشه است، ناراحتی خفیف خواهند داشت. این مشکل معمولا در هنگام گاز گرفتن یا جویدن اتفاق می‌افتد. بافت‌های اطراف دندان تحریک شده و متورم می‌شوند و می‌توانند به لمس و فشار حساس باشند. این اتفاق اگرچه غیرمعمول نیست، اما می‌تواند باعث ناراحتی هنگام جویدن شود. متخصص می‌تواند با کاهش نیرو‌های گزش بر روی دندان تاثیری که هنگام غذا خوردن احساس می‌کنید را کاهش دهد.
خطرات احتمالی و عوارض عصب کشی دندان
پروسه روت کانال برای نجات دندان شما انجام می‌شود. با این حال، گاهی اوقات، آسیب وارد شده به مغز دندان بیش از حد عمیق است یا مینای دندان شما برای تحمل عصب کشی بسیار ضعیف است. این عوامل می‌تواند منجر به از بین رفتن دندان شود. در نتیجه گاهی اوقات دندان عصب کشی شده ممکن است کشیده شود.
اگر حین عصب کشی دندان برخی ابزار آلوده باشد و یا به واسطه آن‌ها مواد آلوده وارد دندان شود و یا آنتی بیوتیک‌ها اثر نکنند احتمال تشکیل آبسه دندان افزایش پیدا خواهد کرد. اگر مشکلی در رابطه با ریشه دندان خود دارید و یا درد شدیدی را از جانب مغز دندان تحمل می‌کنید حتما با دندانپزشک خود صحبت کنید. متخصصان دندانپزشکی به جای دندان آسیب دیده از دندان مصنوعی، پل‌ها و یا ایمپلنت‌ها استفاده می‌کنند.
اگر دندان را عصب کشی نکنیم چه می‌شود؟
دندانی که خراب است و نمی‌خواهید آن را بکشید، قطعا نیاز به عصب کشی دارد. اما اگر انجام این کار را عقب بیندازید، شاهد خراب شدن دندان‌های مجاور و پیشروی عفونت به نواحی اطراف آن دندان خواهید بود. در نهایت هم دندان خراب را از دست می‌دهید، هم دندان‌های سالمتان آسیب می‌بینند.
اگر دندان درد برطرف شد یعنی نیازی به عصب کشی ندارم؟
توجه داشته باشید با پیش رفتن عفونت ممکن است این علائم از بین بروند، چون پالپ نابود شده و عصب‌ها دیگر پیامی ارسال نمی‌کنند. در این حالت ممکن است تصور کنید دندانتان خوب شده است، اما در واقع عفونت گسترش یافته است. در نهایت ممکن است علائم زیر پدیدار شوند:
*بازگشت درد در هنگام جویدن
*ورم لثه در اطراف دندانی که درگیر شده است
*ترشحات چرکی از دندان
*ورم صورت
*تیره‌تر شدن رنگ دندان
عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟
وقتی عصب کشی دندان انجام می‌دهیم تنها بافت زنده داخل ریشه‌های دندان را بر‌می‌داریم و هیچ کاری به اتصالات نگهدارنده دندان که آن را در محل خود نگه می‌دارند نداریم؛ بنابراین اگر اتفاق خاصی نیفتد و تمامی مراقبت‌های لازم بعد از عصب کشی، به درستی انجام شود، عمر دندان عصب کشی شده معمولا زیاد خواهد بود.
پروسه روت کانال یک روش ترمیم دندان محسوب می‌شود. اکثر افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، می‌توانند تا آخر عمر از نتایج مثبت آن برخوردار شوند. با این وجود، ماندگاری نتایج به میزان مراقبت شما از دندان هایتان بستگی دارد. درست مانند بقیه دندان‌های زنده و سالم که نیازمند مسواک زدن و رسیدگی بهداشتی هستند، دندان‌های عصب کشی شده و یا مصنوعی نیز نیازمند محافظت، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان هستند.
چرا گاهی اوقات دندان عصب کشی شده دوباره باید درمان شود؟
این امکان وجود دارد که دندان طبق انتظار بهبود نیابد و علیرغم درمان اولیه، نیاز به درمان مجدد پیدا کند. دلایل موفق نبودن عصب کشی می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
*تنگی یا انحنای مجرای ریشه دندان باعث شده بخشی از آن در عصب کشی اولیه خوب تمیز و درمان نشود.
*پیچیدگی ساختار آناتومی مانند انشعاب‌های فرعی مجرای ریشه در درمان اولیه شناسایی نشده است.
*اتصال روکش یا ترمیم دیگر بر روی دندان، پس از عصب کشی به موقع انجام نشده و به تاخیر افتاده است.
*ترمیم دندان عصب کشی شده نتوانسته جلوی آلوده شدن داخل دندان به بزاق دهان را بگیرد در نتیجه عفونت مجدد شروع شده است.
همچنین به دلایل زیر دندانی که با موفقیت عصب کشی شده ممکن است دوباره دچار مشکل شود:
*ایجاد پوسیدگی جدید
*شکستن، ترک خوردن یا شل شدن روکش یا پرکردگی دندان (که قرار بود جلوی نفوذ مواد خارجی را بگیرد، اما دیگر نمی‌تواند)
*شکستن دندان
آیا در دوران بارداری می‌توان دندان را عصب کشی کرد؟
اگر باردار هستید توصیه می‌شود هیچ درمان انتخابی (مانند درمان‌های زیبایی دندان) انجام ندهید، اما درمان‌های ضروری دندان باید انجام شود. عصب کشی درمانی است که در هر مرحله‌ای از بارداری که قرار دارید نباید به تاحیر بیفتد. با این حال به دلیل نیاز به عکس پرتوی ایکس، توصیه می‌شود این کار در سه ماهه دوم بارداری انجام شود.
منبع: روزیاتو
