اختصاصی «تابناک با تو» - بوتیمار یا غم‌خورک گونه‌ای پرندهٔ آبچر است از راسته سقامرغ‌سانان، خانوادهٔ حواصیلان. ویژگی اصل این پرنده که آن را از دیگر اعضای تیره حواصیلان متمایز میکند، گردن کوتاه‌تر آن است.
دو زیرگونه از بوتیمار در ایران به همین نام شهره‌اند که در سیستان و سواحل خزر به میان نیزار‌ها و باتلاق‌ها به فصول پرباران می‌زیند. این دو عبارت‌اند از بوتیمار و بوتیمار کوچک. بوتیمار آهسته و به‌دشواری و در ارتفاعی کم پرواز میکند و گردن خود را هنگام پرواز جمع میکند و به هنگام خطر بی‌حرکت می‌ایستد و منقار خویش را به شکلی ویژه عمودی نگاه می‌دارد و به شکلی گوژپشتانه حرکت میکند یک نوع از بوتیمار در منطقه چمچمال استان کرمانشاه زندگی میکند که در زبان محلی به آن «واق» می گویند. وی رابطه نامأنوسی با انسان دارد و بیشتر از انسان دوری می‌جوید و صبح زود یا به هنگام غروب از نهانگاه خود بیرون می‌آید.
گونه‌ها
پرندگانی که به نام بوتیمار شناخته می‌شوند و عضو زیرخانوادهٔ Botaurinae به شمار می‌روند عبارت‌اند از:
زیرخانوادهٔ Botaurinae
* سرده غمخورک‌ها
- بوتیمار کوچک، Ixobrychus minutus
- بوتیمار کوچک استرالیایی، Ixobrychus dubius
- بوتیمار کوچک نیوزیلندی، Ixobrychus novaezelandiae (منقرض)
- بوتیمار دارچینی، Ixobrychus cinnamomeus
- بوتیمار پشت‌راه‌راه، Ixobrychus involucris
- بوتیمار کمینه، Ixobrychus exilis
- بوتیمار زرد، Ixobrychus sinensis
- بوتیمار شرنک، Ixobrychus eurhythmus
- بوتیمار کوتوله، Ixobrychus sturmii
- بوتیمار سیاه، Ixobrychus flavicollis
* سردهٔ بوتیمار‌های بزرگ
- بوتیمار آمریکایی، Botaurus lentiginosa.
- بوتیمار اوراسیایی یا بوتیمار بزرگ، Botaurus stellaris
- بوتیمار آمریکای جنوبی، Botaurus pinnatus
- بوتیمار استرالزیایی، Botaurus poiciloptilus
* سرده Zebrilus (بوتیمار‌های زیگزاگی)
-حواصیل زیگزاگی (یا درستش بوتیمار زیگزاگی)
بوتیمار در فرهنگ ایران
از بوتیمار به نام‌هایی دیگر، چون کیلان -غم خورک-مرغ غصه – نیز یاد می‌کنند. گرچه از بوتیمار به عنوان مرغی افسانه‌ای یاد شده، اما به حقیقت بوتیمار گونه‌ای از بلند پایان است و زیر گونه خانواده حواصیل‌ها شمرده می‌شود؛ که بیش از پانزده گونه از آنان تا به امروز شناخته شده و دو زیر گونه از انان نیز در ایران به همین نام شهره اند که در سیستان و سواحل خزر به میان نیزار‌ها و باتلاق‌ها به فصول پر باران می‌زیند که بوتیمار و بوتیمار کوچک نامیده می‌شوند.
بوتیمار آهسته و به دشواری و در ارتفاعی کم پرواز میکند و گردن خود را در هنگام پرواز جمع میکند و به هنگامه خطر بی حرکت می‌ایستد و منقار خویش را به شکلی خاص عمودی نگاه می‌دارد و به شکلی گوژ پشتانه حرکت میکند.
وی رابطه نا مانوسی با انسان دارد و غالبا از انسان دوری می‌جوید و بیشتر به صبح زود یا به هنگام غروب از مخفی گاه خود بیرون می‌آید.
بوتیمار در لغت نامه دهخدا
در لغت نامه دهخدا معنی بوتیماراین گونه آمده است: بوتیمار نام مرغی است که او را غم خورک نیز گویند و او پیوسته در کنار آب نشیند و از غم آنکه مبادا آب کم شود با وجود تشنگی آب نخورد و او را بعربی یمام و بیونانی شفنین خوانند.
گوشتش بیخوابی آورد و مقوی حافظه باشد و ذهن را تند و تیز کند. (برهان).
مرغی است سفید که بهندی بکلا نامند و گویند مرغ مذکور بر لب آب‌ها نشیند و از غم آنکه مبادا آب کم شود با وجود تشنگی آب نخورد.
به همین سبب بوتیمار گویند یعنی صاحب غم خواری. (غیاث اللغات) (از آنندراج) (از انجمن آرا) (جهانگیری).
مرغی که پیوسته در کنار آب نشیند و آن را غم خورک و ماهیخوار و هوقار نیز گویند. (ناظم الاطباء).
غم خورک. (فرهنگ فارسی معین).
مالک الحزن. مالک الحزین. بلشون. مالک البحرین. طریقون. ماهی خورک. (یادداشت بخطمؤلف).
پرنده‌ای است از خانواده ٔ پرندگان بلندپا که در آب و خشکی زندگی کنند، با نوکی بلند و گردنی دراز و باریک که در کنار آب زندگی میکند و حیوانات مختلف آبی را صید کند.
درازی نوع خاکستری آن به یک مترو نیم می‌رسد و هنگام پرواز گردنش را بر روی شانه هایش پیچ و خم داده، جمع میکند.
در ادب پارسی
بوتیمار از جمله مرغان افسانه‌ای ادبیات پارسی است که به تنگ‌چشمی و بخیلی آوازه دارد. مشهور است که بوتیمار همیشه در تشنگی به سر می‌برده، اما آن هنگام که به رودخانه و دریا می‌رسیده، چه غم بسیار می‌خورده که مبادا آب دریا تمام شود و او از تشنگی بمیرد، از این جهت آب نمی‌خورده. بوتیمار به معنای صاحب غم‌خواری است. از بوتیمار با نام‌هایی دیگر، چون کیلان، غم‌خورک، ماهیخوار، هوقار و مرغ غصه نیز یاد می‌کنند.
بوتیمار در شعر پارسی
تو همچون گل ز خندیدن لبت با هم نمی‌آید روا داری که من بلبل چو بوتیمار بنشینم (سعدی)
مَثَلِ جام و پارسایان است لب دریا و مرغ بوتیمار (خاقانی)
گفت‌ای انوری آخر چه فتادست ترا که فرو رفته‌ای و غمزده، چون بوتیمار (انوری)
مرا آید ز بوتیمار خنده لب دریا نشسته سرفکنده (عطار نیشابوری)
ندارم غصه دانه اگر چه گرد این خانه فرورفته به اندیشه چو بوتیمار می‌گردم (مولانا)
بط شراب چو طاوس مست بال گشود کشید سر به گریبان خود چو بوتیمار (صائب تبریزی)
مرغکی عاشق آبست‌که بوتیمارش نام از آنست که پیوسته بود با تیمار (قاآنی)
معرفی دو گونه بوتیمار به نام‌های بوتیمار بزرگ و کوچک
مشخصات بوتیمار بزرگ
بوتیمار بزرگ یا غَمخورَک ۷۵ سانتی‌متر است؛ یک پرنده باتلاقی بزرگ، قهوه‌ای رنگ و حواصیل شکل با بدنی پر خط و خال، که پا‌های بزرگ سبز رنگ و صدای مشخصی دارد.
موقع احساس خطر بی حرکت می‌ایستد و سر و منقار خود را به طرز خاصی عمودی نگاه می‌دارد. به حالت قوز کرده، در حالی که سر خود را پایین گرفته است، راه می‌رود.
آهسته و به دشواری پرواز میکند و پس از اوج گرفتن گردن خود راجمع میکند. بال‌های گرد و پهن آن دارای راهراه سیاه و قهوه‌ای است که در پرواز به خوبی مشخص می‌باشد.
تک‌زی است و اغلب خود را از انظار پنهان میکند. معمولا در نور کم غروب یا صبح خیلی زود فعال است و طی روز در نیزار‌ها پنهان می‌شود. ممکن است با نابالغ حواصیل شب، که خیلی کوچک‌تر و در سطح پشتی خالدار است، اشتباه شود.
مشخصات بوتیمار کوچک
بوتیمار کوچک ۳۵ سانتی‌متر است، حواصیلی است کوچک که توسط اندازه کوچک و تنوع رنگ از دیگر حواصیل‌ها قابل شناسایی است. پرنده نر تارک و سطح پشتی سیاه مایل به سبز دارد، با پوشپر‌های بالی و سطح شکمی سفید مایل به نخودی.
شانه و پهنای بال هایش سفید و شاهپرهایش سیاه می‌باشند که در پرواز تضاد مشخصی را ایجاد میکند. پرنده ماده در سطح پشتی رگه‌رگه قهوه‌ای و در سطح شکمی نخودی و رگه‌رگه است، رنگ نخودی تیره پوشپر‌های بالش کمتر جلوه میکند.
منقار هر دو جنس زرد رنگ است و در فصل زادوولد قاعده آن قرمز می‌شود. پا‌ها سبز رنگ است. پرنده نابالغ بطور کلی قهوه‌ای و رگه‌رگه می‌باشد.
پرواز بوتیمار کوچک معمولا در ارتفاع خیلی کم و توام با بال‌زدن‌های سریع و بالباز روی‌های طولانی است. بطور عمده در نور کم غروب و یا صبح خیلی زود فعال است و طی روز خود را از انظار مخفی میکند.
صدای بوتیمار کوچک
صدای این پرنده، کوتاه و در اوایل شب شبیه «کک» و به صورت مدام «کک، کک، کک» شنیده می‌شود.
زیستگاه پرنده بوتیمار
بوتیمار پرنده‌ای است که زمستان‌ها از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است. در سال‌های پر باران به تعداد فراوان در سیستان زادوولد میکند. امکان دارد در سواحل دریای خزر، فارس و خوزستان نیز زادوولد نماید، اما این امر نیاز به بررسی بیشتر و دقیق‌تری دارد.
نیزار‌های انبوه، باتلاق‌ها، مانداب‌ها و ساحل دریاچه‌ها، مکان هایی هستند که در آنجا آشیانه می‌سازد.
تغذیه پرنده بوتیمار
عمدتا از ماهی، دوزیستان، نرم تنان و سخت پوستان تغذیه میکند و بعضی از گونه‌های بوتیمار به شکار سنجاب، اردک، خرگوش و ... می‌پردازند.
