ستاره عظیم‌الجثه ابَرغول قرمز «اِبط الجوزا» یا «بتلژوز (Betelgeuse)» در مقیاس زمان‌های کیهانی در پایان عمر خود به سر می‌برد و گلوله‌هایی سرخ را به بیرون پرتاب می‌کند. انفجار ستاره برای اولین بار است که به صورت مستقیم رصد می‌شود.
اخترشناسان برای مطالعه وضعیت این ستاره از تلسکوپ فضایی هابل ناسا و برخی دیگر از رصدخانه‌ها استفاده کردند و دریافتند این ستاره در سال ۲۰۱۹ بخشی از سطح خود را در یک انفجار از دست داده است - ستاره‌ها زمانی که به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند، در یک حالت انفجاری مواد را به بیرون پرتاب می‌کنند.
این ستاره متورم در این وضعیت دارای قطری در حدود یک و نیم میلیارد کیلومتر است. به این معنا که اگر این ستاره را با ستاره منظومه ما (خورشید) جایگزین کنیم، ستاره فضایی تا مدار مشتری را اشغال می‌کند. ستارگان با چنین ابعادی تمایل دارند به زندگی خود به سرعت پایان دهند و نسبتا جوان می‌میرند (در مقیاس کیهانی). درحالیکه خورشید حدود ۵ میلیارد سال سن دارد و نسبتا میانسال است، بتلژوز تنها ۱۰ میلیون سال عمر دارد و احتمالا در صد هزار سال آینده تحت یک انفجار ابرنواختری خاموش می‌شود.
محققان از رویداد ۲۰۱۹ به عنوان «پرتاب جرم سطحی» یا «SME» یاد می‌کنند که تا حدودی شبیه به پرتاب جرم از جو بیرونی خورشید است که اغلب باعث ایجاد شفق‌های درخشان و اختلالات رادیویی در زمین می‌شود. با این‌حال، انفجار ستاره یا همان فوران بتلژور به نسبت حالت معمول SME جرمی حدود ۴۰۰ میلیارد برابر بیشتر به بیرون پرتاب کرده است.
همانطور که در تصاویر مشاهده کردید، بیرون راندن بخشی از جرم سبب ایجاد ابری از گرد و غبار در اطراف ستاره شد و همین مسئله باعث شد سایز این ستاره به اندازه چشم‌گیری کوچک شود - به طوریکه ستاره‌شناسان آماتور نیز متوجه آن شده‌اند.
«آندریا دوپری» نویسنده اول این مطالعه و محقق در مرکز اخترفیزیک هاروارد در بیانیه‌ای گفت: «ما پیش از این هرگز یک پرتاب جرم عظیم از سطح یک ستاره را ندیده‌ایم. ما با انفجار ستاره روبرو هستیم که درک آن دشوار و پیچیده است. این یک پدیده کاملا جدید است که می‌توانیم برای اولین بار آن را به صورت مستقیم مشاهده کنیم و جزئیات سطح آن را به کمک هابل سطح کنیم. درحقیقت ما درحال تماشای یکی از مراحل زندگی ستاره به صورت واقعی هستیم.»
هر زمان که بتلژوز کاملا تکه تکه شده و یا در درون خود فروپاشی کند، در آسمان روز از زمین قابل مشاهده خواهد بود.
اخترشناسان در ادامه به بررسی داده‌های حاصل از انفجار ستاره ادامه خواهند داد تا تصاویر دقیق‌تری از آنچه رخ می‌دهد، بدست آورند.
این مطالعه در ژورنال «Astrophysical» به چاپ رسیده است.
دیجیاتو
